نزدیک بینی و دوربینی چشم دو حالت متفاوت هستند که هر دو به معنای عدم توانایی چشم در فوکوس کردن روی اشیاء در فاصله‌ی دور یا نزدیک هستند. در نزدیک بینی که با اصطلاح کوتاه بینی نیز شناخته می شود، شخص قادر نیست به طور صحیح فواصل دور را ببیند و برای دیدن اشیاء دور نیاز به استفاده از عینک یا لنز دارد. اما در دوربینی، شخص قادر نیست به طور صحیح فواصل نزدیک را ببیند و برای دیدن اشیاء نزدیک نیاز به استفاده از عینک یا لنز هست. این دو حالت می‌توانند به صورت جداگانه یا به صورت ترکیبی در یک شخص وجود داشته باشند. همچنین، عواملی مانند ژنتیک، استفاده نادرست از چشم و عوامل محیطی می‌توانند عامل بروز این حالت ها باشند.
علائم و دلایل نزدیک بینی و دوربینی چشم
نزدیک بینی و دور بینی چشم دو مشکل جداگانه هستند، اما ممکن است با هم رابطه داشته باشند.
علت نزدیک بینی معمولاً به دلیل عدم توانایی شبکه عصبی چشم در فراهم کردن تصویر واضح در قرار دادن آن بر روی شبکیه است. این مسئله می‌تواند به خاطر بیماری‌های چشمی مانند آستیگماتیسم، هایپروپی یا هایپرمتروپی، مایوپی و … باشد.
دوربینی چشم نیز به علت عدم توانایی عضلات چشم در تنظیم فواصل بین شبکیه و لنز چشمی ایجاد می‌شود. عواملی مانند بیماری های مانند دیابت، سندرم چشم خشک، عفونت‌های ناشی از لنز تماسی، و کمبود ویتامین A نیز می‌توانند باعث دوربینی چشم شوند.
علایم این 2 مشکل چشمی شامل عدم توانایی در تمرکز روی اشیاء، سردرد، خستگی چشم، ریزش اشک و تاری دید هستند. در صورت تجربه هرکدام از این علائم، بهتر است به یک متخصص چشم پزشکی مراجعه کنید تا دلیل آن‌ها را تشخیص دهد و درمان مناسب را برای شما تجویز کند.
روش‌های تشخیص و درمان
نزدیک بینی و دوربینی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد با آن مواجه هستند. درمان این مشکلات بستگی به علت و شدت آن دارد. برای تشخیص، انجام آزمون‌های دید اولیه (قطر مردمک، بازتاب نور، قرار گیری لنز) و انجام تست عینی است. پس از تشخیص، روش‌های درمانی زیر می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد:
1. استفاده از عینک و لنز: در صورتی که این مشکلات نسبتاً ساده و در مراحل اول باشند، استفاده از عینک و لنز ممکن است کافی باشد. جهت انتخاب عینک مناسب، باید مشاوره از یک متخصص چشم پزشک دیده شود.
2. جراحی: در مراحل شدید نزدیک بینی و دور بینی، جراحی اصلاحی می‌تواند راهکار مناسبی باشد. در این روش، با برش در قسمت‌های مختلف چشم، فرم و اندازه‌ی آن بهبود داده می‌شود.
3. تمرینات چشم: تمرینات چشم نیز می‌تواند به عنوان یک روش پیشگیری از کوتاهی بینی و دوربینی چشم مورد استفاده قرار گیرد. این تمرینات شامل حرکات دید دور و نزدیک و دستورالعمل‌های خاصی است که افراد می‌توانند در خانه انجام دهند.
عوارض ناشی از عدم درمان صحیح
عدم درمان صحیح می‌تواند منجر به عوارضی مانند سردرد، خستگی چشم، آلرژی‌های ناشی از گرده، استفراغ و در برخی موارد خشک شدن و التهاب شود. همچنین، عدم درمان صحیح دوربینی چشم می‌تواند باعث بروز عوارضی مانند خستگی چشم، سردرد، درد و سوزش چشم، کاهش دید شبانه، افزایش دردهای خفیف دوربینی و در دوره‌های طولانی‌تر منجر به ضعف بینایی و کوری نیز شود. بهترین راه برای جلوگیری از عوارض ناشی از نزدیک‌بینی و دوربینی، درمان به موقع این مشکلات است.
راهکارهای پیشگیری
نزدیک بینی و دور بینی دو اختلال شایع در دید هستند که ممکن است برای بسیاری از افراد در زندگی روزمره، مشکل ایجاد کند. برای پیشگیری از این اختلالات، می‌توانید عملیات زیر را انجام دهید:
1- برای کودکان، به خصوص کودکانی که از خانواده‌هایی با نزدیک بینی یا دور بینی هستند، مهم است که نظارت دقیقی بر وضعیت چشمانشان داشته باشید و در صورت لزوم به یک متخصص چشم مراجعه کنید.
2- استفاده مناسب از کامپیوتر و دستگاه‌های الکترونیکی: استفاده طولانی مدت از کامپیوتر، تبلت و گوشی‌های هوشمند می‌تواند باعث خستگی چشم و افزایش خطر این 2 مشکل بینایی شود. بنابراین، می‌توانید مدت زمان استفاده از این دستگاه‌ها را کنترل کنید و به فاصله دورتری نسبت به صفحه نمایش نشسته و همچنین در شرایط نوری مناسب استفاده کنید.
3- استفاده از عینک یا لنز: در صورت نیاز، به جای استفاده طولانی مدت از دستگاه‌های الکترونیکی بدون عینک یا لنز، می‌توانید از عینک یا لنز خود استفاده کنید تا خطر نزدیک بینی و دور بینی کاهش یابد.
4- رعایت تغذیه صحیح: مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین A و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت چشم کمک کند. برخی از مواد غذایی که به ویتامین A و آنتی اکسیدان ها پرداخته می شوند شامل تخم مرغ، سبزیجات، میوه‌های نارگیل، زردآلو و مرکبات هستند.
5- تمرینات چشم: انجام تمرینات ساده چشمی می‌تواند به بهبود وضعیت چشم کمک کند. تمریناتی مانند حرکت دادن چشم‌ها به بالا و پایین، چپ و راست، فوکوس کردن بر روی شی، نگاه کردن به نقطه‌ای دور و نزدیک، می‌تواند به بهبود وضعیت چشم کمک کند.
آیا نزدیک بینی و دوربینی همزمان در یک چشم ممکن است؟
بله، در برخی افراد ممکن است نزدیک بینی و دوربینی همزمان در یک چشم وجود داشته باشد؛ به این حالت تنبلی چشم یا آمبلیوپی گفته می‌شود. در این حالت، چشمی که دارای کوتاه‌بینی یا دوربینی است، تصاویر را به شکل نامتقارن به مغز منتقل می‌کند؛ به عبارت دیگر، در این حالت یکی از چشمان برای بینایی کمتر از دیگری به کار می‌رود. این حالت در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، می‌تواند منجر به کاهش دائمی بینایی در آن چشم شود. بنابراین، در صورت تشخیص هرگونه مشکل بینایی در یکی از چشم‌ها، بهتر است به سرعت به پزشک متخصص چشم مراجعه کرده و درمان مناسب را انجام دهید.
مقایسه لنز و عینک
لنز و عینک هر دو برای رفع مشکلات بینایی مانند نزدیک‌بینی و دوربینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.
مزایای استفاده از لنز شامل:
۱- ظاهر طبیعی: لنز به چشمان شما نزدیک تر است و تصویری طبیعی‌تر و واقعی‌تر به شما ارائه می‌دهد.
۲- راحتی در استفاده: در برخی موارد، لنز راحت‌تر استفاده می‌شود و شاید برای فعالیت‌های ورزشی، سبک‌تر و مناسب‌تر باشد.
۳- عدم تجربه بخار گرفتن عینک: در برخی شرایط مثل بارش باران یا تعرق، عینک ممکن است دچار بخارگرفتگی شود و مشکلی برای دیدن ایجاد کند. همچنین عینک بزرگ است و در بعضی موارد ممکن است به عنوان مزاحمتی برای فعالیت‌های روزمره احساس شود.
اما در عینک نیز مزایای خود را دارد:
۱- پایداری: عینک همیشه در جای خود باقی می‌مانند و معمولاً برای استفاده روزمره مناسب هستند.
۲- قابل تنظیم: عینک می‌توانند به شکل صحیح برای چشمان شما تنظیم شوند.
۳- هزینه کمتر: هزینه عینک معمولاً کمتر از هزینه لنز است.
درنهایت، انتخاب بین لنز و عینک به عوامل مختلفی مثل میزان نزدیکی یا دوری بینایی، فعالیت‌های روزمره و حتی سلیقه شخصی شما بستگی دارد. بهترین راه‌حل برای رفع مشکلات بینایی، مشاوره با یک پزشک چشم است که می‌تواند شما را راهنمایی کند.
